Mevsimsel Depresyon, Sonbahar Depresyonu

Mevsimsel özellikli depresyon sonbahar ve kış aylarında ortaya çıkan, mevsimsel değişkenlik gösteren bir duygulanım bozukluğudur. Sıklıkla sonbaharda başlayıp kış boyunca devam eder. Nadiren ilkbahar ve yaz aylarında görüldüğü olur.

Bu duygu durum bozukluğunun başlamasında ve düzelmesinde en önemli etken mevsimle bağlantı göstermesidir. Ataklar aynı mevsim döneminde başlar, yılın diğer mevsimlerinde ise düzelme görülür. Yaz mevsiminden kış mevsimine geçerken sıcaklığın azalması, gündüz süresinin kısalması, yaprakların dökülmesi, yağmur ve kar yağışlarının başlaması gibi mevsimsel değişimler bazı insanların ruhsal yapısında farklılıklara neden olur.

Mevsim geçişlerinin hem psikolojik hem de fizyolojik etkisi vardır. Özellikle sonbahar ve kış döneminde, depresif duygu durumunun birçok nedeni olabilir. Fakat güneş ışığındaki azalmanın mevsimsel depresyonu tetikleyen en önemli etken olduğu bilinmektedir. Buna bağlı olarak melatonin ve serotonin hormonlarında dengesizlik görülür.

Epifiz bezi karanlık ortamda melatonin hormonu üretir. Bu hormon fiziksel enerjiyi yavaşlatır, uyku hali verir ve kişiyi yorgun hissettirir. Kişi gece uykusunu ne kadar iyi alsa da bir türlü dinlenmiş hissedemez ve gündüz de uyku ihtiyacı doğar. Böylece kışın gündüzlerin kısa olması ve güneş ışığının yeterince alınamaması melatonin hormonunun yoğun miktarda salgılanmasına neden olur. Melatonin düzeyinin artmasıyla beraber serotonin seviyesi düşerek depresyonu tetikler. Dolayısıyla kişi de mevsimsel depresyon belirtileri ortaya çıkar.

Kadınlarda erkeklere oranla daha sık gözlenir. Kuzey yarım kürede özellikle İskandinav ülkelerinde mevsimlerin belirgin olarak ayırt edilebileceği bölgelerde mevsimsel depresyon sık görülür.

Mevsimsel Depresyonun Belirtileri:

*Yorgunluk
*Halsizlik
*Uykusuzluk ya da aşırı uykulu olmak
*İsteksiz olmak
*Düşük enerji
*Mutsuz hissetmek & sürekli üzgün olma hali
*Değersizlik hissi
*Kendini suçlu hissetmek
*Aşırı kilo alma (özellikle karbonhidrat ağırlıklı beslenmeyi içeren iştah artışları)
*Sinirlilik
*Gergin hissetmek
*Odaklanmada sorun
*İntihar düşüncesi & intihara yönelme
*Kaygı bozuklukları

Mevsimsel DepresyondaTavsiyeler :

*Günlerin kısalmaya başladığı zamanlarda güneş enerjisinden yeterince faydalanmaya çalışın.
*Perdelerinizi gün içerisinde açık tutun. Güneşin evinize girmesine izin verin.
*Sabahları erken kalkmaya çalışın. Erken kalkmak sizin için zor olsa da kendinizi motive edin ve çok uyumayın.
*Beslenmenize dikkat edin. Yağlı ve karbonhidratlı yiyeceklere karşı yeme isteğiniz artabilir.Sağlıklı beslenmeye özen gösterin.
*Bol su tüketmeye çalışın.
*D vitamini ve Omega 3 alımına özen gösterin.
*Kendinize iyi gelecek aktiviteler yapın. Spor,bisiklete binmek, yoga, yüzmek, meditasyon, nefes egzersizleri vb.
*Çalışma ortamındayken kısa molalar verebilirsiniz. Gün içerisinde temiz hava alabileceğiniz balkon ya da teras varsa molalarınızı burada değerlendirin.
*Sosyal çevrenizden ve günlük rutinlerinizden uzak kalmayın.
*Sonbahar ve kış mevsimlerinde profesyonel bir destek almayı ihmal etmeyin.Geçici bir durum olmasına rağmen tedavi edilmediği zamanlarda yaşam kalitesini ciddi düzeyde etkiler.

Mevsimsel Depresyonda Tedavi:

Mevsimsel duygu durum bozukluğu psikoterapi ve psikiyatri hekiminin uygun gördüğü vakalarda ilaç desteğiyle tedavi edilen bir hastalıktır.

Ayrıca, parlak ışık tedavisi (fototerapi) mevsimsel depresyonda etkili bir tedavi şeklidir. Depresif belirtilerin düzelmesine, anti depresanların etkisinin artmasına, sirkadiyen ritmi düzenlemeye ve uyku kalitesinin artmasına yardımcıdır.

Özetle; Sonbahar depresyonunun belirtilerini en aza indirebilmek için kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olacak uğraşlar edinmeniz faydalı olacaktır. Mevsimsel özellikli depresyonun geçici olduğunu hatırlayın. Bu mevsimlerde güneşli olan sıcak iklimlere seyahat etmeyi tercih edebilirsiniz. Gün içerisinde güneş ışığını yeterli alabilmek, sağlıklı beslenmek, uyku düzeni oluşturmak ve kendinize zaman ayırmak stresinizin azalmasına ve motivasyonunuzun artmasına yardımcı olacaktır. Eğer yaşadığınız bu depresif durum, uzun süre devam ederek yaşam kalitenizi etkiliyorsa psikiyatriden uzman desteği almanız gereklidir.

Psikolog Funda Buharalı