Belirsizlik Neden Korku Yaratır

Hayatın içindeki belirsizlik neden korku yaratır?

Geçmişten günümüze hayatın içerisinde bulunan tüm canlılar gibi bizler de gelişimsel sürecin bir parçasıyız. Her doğan gün birbirinin aynısı olmadığı gibi zamanın içinde bir şeylerin sürekli değişime uğraması kaçınılmazdır. Aslında hayatın içindeki her değişim biraz da belirsizlik içermektedir ve doğal olarak yaşanan bu belirsizlik süreci, kişinin güvenlik duygusunu tehdit etmektedir. Peki bu değişimin bir parçası haline gelmişken, neden kontrolümüz dahilinde olmayan değişimler bizde korku yaratır? Bu yazımızda hayatın içindeki değişim ve belirsizlik sürecinin psikolojik iyi oluş halini nasıl etkilediğine ve baş edebilmek için yapılabileceklere değineceğiz.

Belirsizlik durumunda ortaya çıkan korkunun temelinde güvende hissetme ihtiyacı vardır. Çünkü kişinin bildiği düzen ne kadar acı verse de, bilmediğine göre daha alışılageldik ve tanıdıktır. Kişinin kendini güvende hissettiği yer konfor alanıdır. Bu nedenle çoğu insan hayatın içindeki değişimi bir kenara bırakarak, konfor alanının dışına çıkmak istemez çünkü değişimden korkar. Yapılan araştırmalara göre günlük hayatta belli bir rutini olan kişilerin psikolojik sağlığı daha iyi düzeydedir. Bu nedenle her insan değişime karşı önce direnmeyi seçer. Çünkü alışılmış olandan vazgeçmek zordur. Belirsizlikten ve değişimden korkmak başarısızlık, kayıp ve kendinden emin olamama korkularıyla ilişkilidir. Aslında birçok korku çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimlerle bağlantılıdır. Ebeveynlerin davranış ve tepkileri çocuğun korkuyu nasıl algılayacağını da şekillendirmektedir. Çünkü çocuk bilmediği bir şeye karşı geliştireceği ilk tepkiyi anne-babasını izleyerek oluşturur. Bu nedenle ebeveynlerin çocuklarının duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışması ve uygun tepkilerle hareket etmesi çocuğun güvende hissedebilmesi için önemlidir.

Belirsizlik durumunda ortaya çıkan korkunun bir diğer sebebi eksik bilgidir. Kişi, bir konu hakkında yetersiz bilgiye sahipse bu durum ciddi sıkıntılara ve kaygıya neden olur. Çünkü psikoloji araştırmaları insanların hayatında gelişen durumlara karşı emin adımlarla hareket edebilmeyi, genel olarak kişiyi nelerin beklediğini bilmeyi ve geleceğe yönelik tahmin ederek hareket etmeyi sevdiğini göstermektedir. Bu nedenle hayatın öngörülebilir olması, kişinin stres ve kaygısını da azaltmaktadır. Eğer kontrol sizde değilse ve hayatınız üzerindeki değişimlerin size ne getireceğini bilmiyorsanız bu durum endişeye yol açabilir. Tabi ki her birey birbirinden farklı olduğu için çoğu insan güvende ve emin adımlarla hareket edebilmeyi seçerken, bazıları ise risk ve belirsizliği sevmektedir. İnsanlar çoğunlukla belirsiz durumlardan kaçındıkları için risk almaktan hoşlanan insan sayısı da oldukça azınlıktadır.

Belirsizliklere karşı duyulan korkunun şiddetine göre stres, depresyon, kaygı bozuklukları, kaçınma, madde bağımlılığı, toksik ilişkide kalma ve intihar gibi psikolojik sorunlara neden olabilir. Ayrıca genetik ve beyin kimyasının korkular üzerinde birtakım etkisi olduğu araştırılmaktadır. Kişi, bilinmeyen bir duruma karşı korku duymaya başladığı sırada vücutta bazı değişiklikler gözlenir. Korku anında insülin salınımı, kortizol salınımı, adrenalin salınımı ve kalp atışında hızlanma vb. gibi vücutta bazı değişik aktiviteler meydana gelmektedir. Belirsizlikten korkma durumu aslında birçok kişinin yaşadığı bir duygu olmasına rağmen, bazı kişilerde fobi haline gelmektedir. Fiziksel, duygusal ve zihinsel olarak kişiyi etkilemektedir. Bu durum kişinin günlük hayatında bazı belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Bunlar:

*Kişinin kendini mutsuz hissetmesine rağmen olumlu bir değişiklik yapmaması.

*Çalıştığı işte mutsuz olmasına rağmen iş değişikliği yapmaması.

*Kötü giden romantik ilişkiyi bir türlü sonlandıramama.

*Gelecek kaygısını yoğun yaşama.

*Günlük rutinin dışına çıkmayı reddetme.

*Kontrol dışı gelişen değişiklikleri kabullenmeme.

*Değişim kelimesini duyunca bazı fiziksel belirtilerin ortaya çıkması mide bulantısı, kusma, kalp çarpıntısı vb. belirtiler yaşaması.

Belirsizlikle Nasıl Baş Edilebilir ?

Hayatınızdaki belirsizlik durumuna karşı direnç göstermek sizin gelişmenize, büyümenize ve daha iyi hissetmenize engel olur. Her şey kontrolünüzden çıkmış gibi hissettiğiniz anda baş edebilmek için mevcut olan gerçeğe direnmek yerine bu durumu kabul etmeyi deneyebilirsiniz. Aslında buradaki kabul etme durumunu hayatın size sunduklarının nerede olduğu ve nereye gideceğiyle tanışma hali gibi düşünebilirsiniz. Mevcut olan gerçeği kabul etmek ilerlemenin en etkili yollarından biridir. Kontrol edemeyeceğiniz şeyleri düşünmekten ve bunlar üzerine fazla kafa yormaktan vazgeçin. Kendinize, ruhunuza ve bedeninize yapacağınız yatırımlar psikolojik dayanıklılığınızı artırmanıza yardımcı olacaktır. Sağlıklı besinler tüketerek, kaliteli bir uyku uyuyarak, yeni beceriler edinerek ve iyi değerlendirilen bir vakitle kendinize sağlıklı konfor alanları oluşturabilirsiniz. Gelişebilmeniz ve baş edebilmeniz için yeteneklerinizi nasıl kullanabilirsiniz ve bu durumdan nasıl fayda sağlayabilirsiniz ona odaklanın. Hayattaki anlam ve amaçlarınıza yoğunlaşarak içinde bulunduğunuz belirsizliğin bitmesini beklemek yerine, kontrol edebildiklerinize odaklandıktan sonra ne yapmak istediğinize ve nasıl bir sonuç elde etmek istediğinize karar verebilirsiniz.

Psikolog Funda Buharalı

Psikoterapi Antalya, Antalya Psikoterapi Merkezi

.